Follow-up van EVAR en de behandeling van endoleak
Drs. IJ.A.J. Zijlstra
Voorzitter(s): dr. C.S.P. van Rijswijk, interventieradioloog, LUMC, Leiden & dr. P.W.H.E. Vriens, vaatchirurg, Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis, Tilburg
17:00 - 17:15u
in Sorbonne zaal
Radiologische follow up endoleaks na EVAR. Er worden in de literatuur 5 typen endoleaks beschreven na EVAR:
- Type 1: lekkage langs de prothese door niet adequate seal,
- Type 2: vulling aneurysma zak via retrograde flow,
- Type 3: stent defect, disconnectie,
- Type 4: porositeit stof stentgraft < 30 dagen na de procedure,
- Type 5: "endotension": Toename aneurysmazak / druk in aneurysmazak zonder detecteerbaar endoleak.
De richtlijn "Diagnostiek en behandeling van het aneurysma van de abdominale aorta" van de Nederlandse vereniging voor Vaatchirurgie 2009 geeft weinig advies over waarmee en wanneer de follow up van endoleaks moet plaatsvinden. De meest gebruikte beeldvormende modaliteit voor het detecteren van endoleaks is CTA.
Andere zijn:
- CT zonder contrast,
- Echo met of zonder color doppler of echocontrast,
- MRI/MRA,
- Druksensor in aneurysmazak.
De voor- en nadelen van alle modaliteiten zullen besproken worden. Tevens zal een voorbeeld van een follow-up imaging protocol getoond worden.
Consequenties detectie endoleak:
- Type 1: verhoogd risico op aneurysma ruptuur: behandeling geïndiceerd.
- Type 2: meeste verdwijnen binnen 6 maanden, alleen behandeling geïndiceerd bij toename aneurysmazak (>10mm ESVS guideline), bij gelijk blijven aneurysma zak: close surveillance.
- Type 3: verhoogd risico op aneurysma ruptuur: behandeling geïndiceerd.
- Type 4: selflimiting: geen behandeling nodig. Indien na 30 dagen nog zichtbaar: overweeg ander type endoleak + behandeling.
- Type 5: afhankelijk van groei behandeling noodzakelijk.
Literatuur:
- Eur J Vasc Endovasc Surg. 2013 Apr;45(4):340-50. Magnetic resonance imaging is more sensitive than computed tomography angiography for the detection of endoleaks after endovascular abdominal aortic aneurysm repair: a systematic review. Habets J, Zandvoort HJ, Reitsma JB, Bartels LW, Moll FL, Leiner T, van Herwaarden JA.
- Journal of Vascular Surgery, Volume 50, Issue 4, Supplement, October 2009 The care of patients with an abdominal aortic aneurysm: The Society for Vascular Surgery practice guidelines Elliot L. Chaikof, MD, PhD, , David C. Brewster, MD,Frank J. Veith, MD.
- Eur J Vasc Endovasc Surg (2011) 41, S1eS58 Management of Abdominal Aortic Aneurysms Clinical Practice Guidelines of the European Society for Vascular Surgery.F.L. Moll et al.
- Eur J Vasc Endovasc Surg. 2011 Feb;41(2):186-92. Prospective comparative analysis of colour-Doppler ultrasound, contrast-enhanced ultrasound, computed tomography and magnetic resonance in detecting endoleak after endovascular abdominal aortic aneurysm repair. Cantisani V, Ricci P, Grazhdani H, Napoli A, Fanelli F, Catalano C, Galati G, D'Andrea V, Biancari F, Passariello R.
- Eur Radiol. 2008 May;18(5):957-65. Epub 2007 Dec 20. Aortic aneurysm sac pressure measurements after endovascular repair using an implantable remote sensor: initial experience and short-term follow-up. Hoppe H, Segall JA, Liem TK, Landry GJ, Kaufman JA.
- Richtlijn Nederlandse vereniging voor vaatchirurgie: Diagnostiek en behandeling van het aneurysma van de abdominale aorta (2009).
- J Vasc Surg. 2012 Jan;55(1):33-40. doi: 10.1016/j.jvs.2011.07.092. Epub 2011 Nov 3. Long-term follow-up of type II endoleak embolization reveals the need for close surveillance. Sarac TP, Gibbons C, Vargas L, Liu J, Srivastava S, Bena J, Mastracci T, Kashyap VS, Clair D.
